شرایط تحصیلات تکمیلی در آلمان

تحصیلات تکمیلی در آلمان انتخاب خوبی برای دانشجویان ایرانی متقاضی تحصیل در خارج از کشور است. دانشگاه های آلمان همواره جزو بهترین دانشگاه های دنیا از نظر رتبه بندی قرار دارند. در حال حاضر، ۸ دانشگاه آلمان جزو ۱۰۰ دانشگاه برتر دنیا هستند. این امتیاز آلمان را به مقصد مناسبی برای مهاجرت تحصیلی دانشجویان ایرانی تبدیل کرده است.

علاوه بر دانشگاه ها، موسسات تحقیقاتی مختلفی در کشور آلمان وجود دارد که معروف ترین آن ها موسسه تحقیقاتی ماکس پلانک است.

تحصیل کارشناسی ارشد در آلمان

دوره کارشناسی ارشد در کشور آلمان  ۲ سال یا ۴ ترم ، به طول می انجامد. دانشجو می بایست در طول دوره کارشناسی ارشد خود ، ۱۲۰ واحد پاس کند ، که 90 واحد آن آموزشی است. دانشجویان  باید در پایان دوره کارشناسی ارشد، روی یک پروژه تحقیقاتی هم به عنوان پایان نامه کار کنند (30 واحد).

دوره های کارشناسی ارشد در آلمان شامل کارشناسی ارشد علوم یا کارشناسی ارشد هنر می شود.

تقسیم بندی دیگر به صورت Consecutive  و Non-consecutive است:

Consecutive:

در این دوره ها لازم است که مدرک لیسانس داوطلب با رشته ی مقطع فوق لیسانس هم خوانی داشته باشد. این دوره ها رایگان هستند.

Non-consecutive:

تمرکز این دوره ها بر روی رشته های خاص خواهد بود. مثلا رشته هایی که علاوه بر لیسانس ، نیازمند سابقه عملی و تجربی هستند. این دوره ها رایگان نیستند.

محتوای درسی دوره های کارشناسی ارشد

• دانشگاه تحقیقاتی (Research University) ، واحد های آموزشی ، سمینار ، به همراه انجام کارهای عملی و آزمایشگاهی ارائه می دهند

• دانشگاه های علمی – کاربردی (University of Applied Science) : شامل کارهای عملی و کارگاه ها است

• دوره کارشناسی ارشد در رشته های هنری College of Art, Film and Music  شامل کارگاه های هنری است.

دانشگاه های خصوصی و دولتی در آلمان

دانشگاه ها در آلمان به دو دسته ی دولتی و خصوصی تقسیم می شوند. دانشگاه های دولتی توسط دولت اداره می شوند و دانشگاه های خصوصی که توسط کمپانی های مستقل، سازمان ها یا موسسات خیریه تامین و اداره می شود. اگر دانشگاه دولتی رشته مورد نظر شما را نداشته باشد میتوانید در دانشگاه های خصوصی ثبت نام کنید.  درصد بسیار کمی از جمعیت و دانشجویان بین المللی در دانشگاه های خصوصی حضور دارند، چون دانشگاه های دولتی طیف وسیعی از رشته ها را ارائه می کنند.

هزینه تحصیل و بورسیه در آلمان (Fees & Funding)

بر اساس برآوردهای دولت آلمان، یک دانشجوی خارجی که در آلمان تحصیل می کند باید در حساب بانکی خود حداقل 853 یورو در هر ماه یا 10،236 یورو به عنوان اندوخته مالی در هر سال داشته باشد. گزینه های جایگزین دیگر مانند کمک هزینه تحصیلی و وام دانشجویی هم برای تامین اندوخته مالی دانشجویان دیده شده است.

بورسیه های مختلفی برای دانشجویان بین المللی در آلمان وجود دارد:

• گرنت دانشجوئی (Student grant)

استاد راهنمای دانشجو او را برای دریافت بورسیه به میزان ۱۲۵۰ یورو در ماه از (German National Academic Foundation (Studienstiftung des Deutsche Volkes معرفی می نماید.

• بورسیهDAAD

پذیرش (Application process)

دانشگاه مورد نظر خود را انتخاب کنید و ضوابط ثبت نام در آن را بررسی کنید. اطلاعات را از وب سایت های رسمی خود دانشگاه بگیرید و  صد درصد مطمئن شوید که تمام مطالب را خوانده اید.  هر غفلت کوچکی ممکن است منجر به پرونده ی  ناموفق شود.

مدارک مورد نیاز تحصیلات تکمیلی در آلمان :

• دارا بودن مدرک کارشناسی در رشته مرتبط از دانشگاه های معتبر
• رزومه پژوهشی (CV)
• مدرک زبان

دانشگاه های آلمان دانشجویانی را که  دانش زبانی قوی تری در انگلیسی و یا آلمانی دارند پذیرش می کنند. در مقایسه با دوره های کارشناسی، در مقطع کارشناسی ارشد، دوره های زیادی وجود دارد که به صورت انگلیسی آموزش داده می شود. برای اثبات مهارت زبان شما باید قبل از درخواست به دانشگاه آزمون های استاندارد زبان را بگذرانید. رشته های زیادی در مقطع کارشناسی ارشد به زبان انگلیسی ارائه می شوند.
ارائه مدرک زبان آیلتس یا تافل برای تحصیل در این رشته ها ، الزامی است. دوره های کارشناسی ارشد به زبان انگلیسی ، نیازی به ارائه مدرک زبان آلمانی ندارند. دوره های کارشناسی ارشد به زبان آلمانی ، می بایست مدرک زبان آلمانی ارائه نمایند.

رشته هایی نظیر مدیریت یا MBA ، ممکن است از متقاضیان خود ، درخواست ارائه مدارک زبان GMAT یا GRE داشته باشند.

• انگیزه نامه (SOP)
• آزمون ورودی :(Entry Exam) ممکن است در برخی رشته های پر متقاضی، آزمون ورودی از متقاضیان گرفته شود.

ثبت نام

بیشتر دانشگاه های آلمانی از پلتفرمی به نام UniAssist.de استفاده می کنند. در آنجا دانشجو می تواند یک حساب شخصی ایجاد کند، دوره استاد مورد علاقه خود را انتخاب و اسناد اسکن شده را آپلود کند. توجه داشته باشید که برخی از دانشگاه ها پلت فرم نرم افزار آنلاین خود را اجرا می کنند و فقط درخواست ارسال شده به آن را دریافت می کنند. دانشجو می تواند به این اطلاعات در وب سایت دانشگاه دسترسی پیدا کند.

بیمه دانشجویان در آلمان

هرکسی که در آلمان زندگی می کند، ملزم به دریافت بیمه درمانی است. کلیه دانشجویان در آلمان می بایست بیمه درمانی داشته باشند . از جمله دانشجویان خارجی، بدون توجه به حق شهروندی آنها. دانشجویان اتحادیه اروپا در صورت برخورداری از سیستم بیمه درمانی اروپایی نیازی به بیمه آلمان ندارند. در آلمان بیمه ها یا دولتی و یا خصوصی  است. دانشجویان باید یکی از این دو بیمه را داشته باشند.

محدودیت تقاضا (restricted applications)

پذیرش در برخی از رشته ها در دوره کارشناسی ارشد محدود است. این مورد بیشتر در رشته های حیطه پزشکی وجود دارد.

Centrally restricted : رشته هایی که پذیرش در آن ها ، توسط دولت آلمان محدود شده است.

Locally restricted : رشته هایی که پذیرش در آن ها ، توسط دانشگاه محدود شده است.

دوره های دکتری در آلمان

دوره دكتري در آلمان سراسر جهان شناخته شده است. در برنامه های دکتری آلمان ، دانشجو می بایست علاوه بر پایان نامه، واحدهای آموزشی را نیز بگذراند. تحصیل رایگان به همراه دریافت حقوق، فرصت های متعدد بورسیه و تحصیل با استاندارد بالا از ویژگی های تحصیل در آلمان است.دانشجویان دکتری می توانند برای رشته هایی مثل زمینه های علوم اعصاب، مطالعات باستانی، زیست شناسی، علوم سیاسی، تاریخ و دیگر رشته ها درخواست ارسال کنند. دکتری در آلمان متشکل از یک پروژه تحقیقاتی طولانی مدت است. طول دوره دکتری دراین کشور متفاوت است. سه تا پنج سال متداول ترین زمان است.

انواع دوره های PhD در آلمان

به طور کلی، ۲ نوع دوره دکتری در کشور آلمان وجود دارد:

دکترای انفرادی(The Traditional PhD)

دکترای انفرادی مبتنی بر تحقیق مستقل است که تنها تحت نظارت یک استاد انجام می شود. این مسیر سنتی است که  بیش از سه چهارم دانشجویان دکتر ی در آلمان آن را می روند! در این دوره، دانشجو بر روی یک پروژه تحقیقاتی خاص تحت نظارت استاد راهنما، مشغول به کار خواهد شد. این دوره را می توان در یک دانشگاه یا موسسه تحقیقاتی غیر انتفاعی دانشگاهی انجام داد.

این برنامه دوره های متنوع تری را ارئه می دهد، بدون وجود محدودیت در رابطه با ددلاین یا سیلابس ها. تمرکز دوره بیشتر بر روی انجام پایان نامه و ارائه آن است. این برنامه ، انعطاف زیادی دارد، و در عین حال ابتکار و مسئولیت پذیری فردی زیادی می طلبد. استاد دانشجوی دکتری را تحت نظر دارد اما عمده ی کار دانشجو به صورت مستقل است. این برنامه ی دکتری معمولا بین سه تا پنج سال طول می کشد. دانشجویان دکتری آزاد هستند هر  جایی را که میخواهند برای تحقیقات انتخاب کنند:

• در یک دانشگاه
• در یک سازمان تحقیقاتی غیر دانشگاهی
• در یک شرکت آلمانی

بیشتر دانشجویان دکتری در کشور آلمان، تحصیل در دوره های Traditional را انتخاب می کنند.

برنامه های ساختاری (Structured Doctoral Program)

برنامه های دکتری ساختاری متفاوت از تحقیقات دکتری سنتی است. این برنامه به نوعی مشابه با آنچه که در کشورهای انگلیسی زبان وجود دارد، است. در این برنامه  یک تیم از ناظران، دانشجوی دکترای خود را هدایت می کنند. برنامه های دکتری ساختار یافته اغلب به زبان انگلیسی است. بر خلاف مدل دکتری انفرادی که دانشجو می تواند آزادانه به انجام پروژه تحقیقاتی فردی بپردازد، دانشجویان دکتری باید رساله پیشنهادی خود را با برنامه های دکتری موجود آماده سازند.

برنامه دکتری ساختاری اغلب مستلزم برنامه تحصیلی دقیق و ساختار یافته با حضور اجباری در سخنرانی ها یا سمینارها و ارزیابی موقت (نقاط اعتبار) است. این برنامه اغلب شامل روش های علمی و علمی یا مهارت های نرم(نرم افزاری)، افزاری مانند تکنیک های ارائه است. دانشجو به صورت انفرادی و در قالب یک گروه تحقیقاتی بر روی پروژه های پژوهشی گسترده تر کار می کند . دانشجویان دکتری باید به طور پیوسته در تحقق پروژه تحقیقاتی تیم و با حمایت گروهی از کارکنان دانشگاهی (اغلب به عنوان کمیته پایان نامه کار می کنند) مشارکت کنند. مدت تحصیلات در این برنامه  به سه تا پنج سال محدود شده است و  معمولا یک برنامه آموزشی ثابت برای نگارش پایان نامه وجود دارد.

اقدام برای دکتری (Applying for PhD)

برای اینکه درخواست شما موفقیت آمیز باشد،  باید یک مدرک بسیار خوب که در آلمان شناخته شده است داشته باشید. ثبت نام های اولیه معمولا  اینترنتی انجام می شود. اولین قدم، تهیه CV، یک کپی از مدرک تحصیلی، توصیف مختصر از پیشنهاد تحقیق دکتری خود و یک نامه که اهداف درخواست شما را ارائه می دهد، است.

گام دوم، معمولا بر اساس درخواست، شامل یک برنامه مفصل با یک گزارش جامع از پروژه تحقیقاتی است. این شامل جزئیات برنامه زمان بندی شما، منابع استادان قبلی، کپی از تمام گواهینامه ها و پایان نامه و احتمالا اثبات مهارت زبان است.  اگر این اسناد در کمیته پذیرش مورد قبول قرار بگیرند، متقاضی معمولا به مصاحبه شخصی دعوت می شود که می تواند در شرایط خاص نیز به عنوان یک کنفرانس تلفنی برگزار شود.

عمده مدارک مورد نیاز برای اقدام عبارتند از:

• مدرک کارشناسی ارشد
• رزومه پژوهشی
• مدرک زبان

دوره هایStructured، عموماً به زبان انگلیسی ارائه می شوند، بنابراین  داشتن آیتلس با حداقل نمره 5/6 یا دربعضی دانشگاه ها 7 ضروری است . در دوره های  Traditional، ممکن است ارائه پایان نامه به زبان آلمانی باشند. بنابراین، برخی مدارک آلمانی زیر نیاز است. بعضی از دانشگاه ها یا موسسات ممکن است درخواست نمره آزمون های GMAT از متقاضیان داشته باشند.

• یک استاد راهنمای آلمانی
• ارائه نام ۲ عضو هیئت علمی یا اساتید عضو هیئت علمی دانشگاه به عنوان .Academic Referee
• انگیزه نامه (SOP)
• ارائه پروپوزال در صورت درخواست دانشگاه

تقویم تحصیلی کشور آلمان

ترم زمستان (Wise): که از ۱ اکتبر شروع تا ۳۱ مارس پایان می یابد. در این بین دانشجویان ، ۲ هفته تعطیلات به عنوان کریسمس و عید پاک خواهند داشت.

ترم تابستان (Sose): از ۱ آوریل شروع تا ۳۰ دسامبر پایان می یابد. تعطیلی این ترم از ماه های جولای تا سپتامبر است.

استاد راهنما  (Supervisor)

دردر دوره های Traditional، انتخاب یک استاد راهنما برای دوره تحصیل ضروری است. که نظرات خود را در قالب پیشنهاد و راهنمایی ارائه می دهد ولی دخالت کمی  در محتوای پایان نامه خواهد داشت و دانشجو شما به طور مستقل کار پژوهشی را انجام می دهد.

در دوره های  Structured، نظارت روی پایان نامه به صورت گروهی انجام می پذیرد و یک تیم مسئولیت راهنمایی کار شما را بر عهده خواهد داشت. حمایت ها و آموزش بیشتر اساتید راهنما و اعضای تیم مشاوره موجب ارتقای کیفیت پایان نامه می شود.

ارزیابی (Assessment)

فرایند ارزیابی هم با توجه به نوع دوره فرق می کند. دانشجویان در دوره های  Traditional، پایان نامه خود را برای کمیته ارزیابی دانشگاه ارسال کرده و طی یک آزمون شفاهی و یک آزمون کتبی (Rigosorum)  در حضور حداقل ۲ عضو هیئت علمی در رشته خود، دفاع خواهند کرد.

ولی  اگر دوره های Structured را برای ادامه تحصیل انتخاب کنید، می بایست چندین واحد درسی اجباری هم بگذرانید. ارزیابی شما در طول سخنرانی ها و سمینارهای مرتبط با کار پژوهشی تان انجام خواهد شد. همچنین در دفاع از پایان نامه دانشجو باید اثبات کند که پایان نامه او جدید و اصیل است.

هزینه تحصیل و بورسیه دکتری در آلمان  (Fees & Funding)

تحصیل در مقطع دکتری در کشور آلمان، تا 3 سال رایگان است و برای سال های اضافه هزینه شارژ  می شود.  تنها هزینه دانشجویی مبلغ ۱۵۰ تا ۲۰۰ یورو است؛ البته هزینه های اقامت و زندگی در آلمان را هم باید در نظر گرفت. (به دانشجویان دکتری حقوق تعلق می گیرد)؛ برخی بورسیه های بین المللی دکتری هم به دانشجویان اعطا می شود :

• گرنت دانشجوئی (Student grant)
• بورسیهDAAD
• Stipendium Plus

کار حین تحصیل در آلمان

به عنوان یک دانشجوی بین المللی می توانید ۱۲۰ روز کامل یا ۲۴۰ روز پاره وقت در سال کار کنید.

شانس پیدا کردن کار در آلمان  پس از دکتری

فارغ التحصیلان دوره دکتری در کشور آلمان، تا ۱۸ ماه پس از اتمام دوره تحصیل خود فرصت دارند تا برای یافتن کار مورد نظر خود اقدام نمایند. اجازه کار در حقیقت شنگن است و دانشجو می تواند  در کشورهای عضو شنگن کار پیدا کند.