عکس بیومتریک چیست و چه کاربردی دارد؟

عکس بیومتریک تصویری است که برای شناسایی افراد بر اساس ویژگی‌های فیزیولوژیکی آن‌ها استفاده می‌شود. این نوع عکس‌ها در مدارک شناسایی مانند گذرنامه‌ها و کارت‌های هویت به کار می‌روند و امکان احراز هویت دقیق و امن را فراهم می‌آورند. با پیشرفت فناوری، عکس‌های بیومتریک نقش مهمی در تأمین امنیت و حفاظت از اطلاعات شخصی ایفا می‌کنند و در سیستم‌های کنترل دسترسی، مهاجرت و سفر بین‌المللی کاربردهای گسترده‌ای دارند. از همین رو در این مطلب از صباویزا قصد داریم تا آن را به صورت کامل بررسی کنیم پس با ما همراه باشید.

 عکس بیومتریک چیست؟

عکس بیومتریک به عکسی اطلاق می‌شود که ویژگی‌های زیست‌سنجی افراد مانند اثر انگشت، عنبیه چشم، هندسه صورت یا ساختار صدا را ثبت و ضبط می‌کند. این ویژگی‌ها منحصربه‌فرد بوده و امکان شناسایی هویت اشخاص را بر اساس آن‌ها فراهم می‌کند. به عبارت دیگر، عکس‌های بیومتریک الگوهایی هستند که به صورت منحصربه‌فرد هویت یک فرد را مشخص می‌کنند. کاربرد اصلی عکس‌های بیومتریک، احراز هویت افراد در سیستم‌های امنیتی و شناسایی هویت است. به عنوان مثال، اثر انگشت یکی از پرکاربردترین عکس‌های بیومتریک است که در گذرنامه‌ها، کارت‌های هوشمند شناسایی، سیستم‌های کنترل دسترسی و … به کار می‌رود.

فناوری‌های مختلفی برای تهیه عکس‌های بیومتریک به کار می‌رود که متداول‌ترین آن‌ها شامل دوربین‌ها و اسکنرهای تشخیص اثر انگشت، دوربین‌های تشخیص چهره، اسکنرهای شبکیه و عنبیه چشم، میکروفون‌های ضبط صدا و سامانه‌های تشخیص الگوی راه رفتن افراد هستند. سیستم‌های بیومتریک پیشرفته می‌توانند ترکیبی از چند ویژگی زیستی را برای احراز هویت به کار گیرند تا دقت سیستم بالا رود. داده‌های زیست‌سنجی جمع‌آوری شده در پایگاه داده‌ای ذخیره شده و هر بار با آن مقایسه می‌شوند.

انواع عکس بیومتریک

رایج‌ترین نوع عکس‌بیومتریک، اثر انگشت است. اثر انگشت هر فرد، الگویی منحصربفرد دارد که برای شناسایی افراد بسیار مؤثر است. دوربین و اسکنرهای اثر انگشت، جزئیات منحصربفرد الگوی خطوط انگشت را ثبت و با پایگاه داده مرجع مقایسه می‌کنند.  نوع دیگر، تشخیص هندسی و ویژگی‌های صورت است که از طریق دوربین‌های تشخیص چهره انجام می‌شود. خصوصیاتی مانند فاصله بین دو چشم، شکل بینی، هندسه فک و چانه و الگوی پوست صورت، ثبت و با تصاویر قبلی مطابقت داده می‌شوند.

روش دیگر، استفاده از ویژگی‌های منحصربه‌فرد شبکیه و عنبیه چشم برای شناسایی افراد است. اسکنرهای مخصوص، الگوهای رگ‌ها و مناطق مختلف شبکیه و عنبیه را استخراج و آنالیز می‌کنند. تشخیص صدا نیز نوع دیگری از عکس‌بیومتریک است که طی آن مشخصاتی مانند طول موج، تونالیتی و رزونانس صدای افراد ضبط و برای تطبیق هویت مورد استفاده قرار می‌گیرد. الگوی راه رفتن و ایستادن افراد نیز ویژگی‌های حرکتی منحصربفردی دارد که با دوربین‌ها و سنسورها قابل شناسایی است.

همچنین اندازه‌گیری خصوصیات فیزیکی و زیستی دیگری مثل طول کف دست، ضربان قلب و الگوی رگ‌های زیرپوستی انگشتان نیز به عنوان روش‌های عکس‌بیومتریک محسوب می‌شوند که کاربرد فزاینده‌ای دارند. در مجموع، تکنولوژی عکس‌بیومتریک از جدیدترین راه‌حل‌های احراز هویت به شمار می‌آید که کاربردهای فراوانی در حوزه‌های امنیتی و شناسایی هویت دارد.

کاربرد عکس بیومتریک در احراز هویت فرد

عکس‌های بیومتریک به دلیل دارا بودن ویژگی‌های منحصربفرد افراد، کاربرد وسیعی در احراز هویت و شناسایی اشخاص دارند. از جمله مهم‌ترین کاربردهای عکس‌بیومتریک می‌توان به صدور گذرنامه و کارت‌های شناسایی ملی، کنترل ورود و خروج از کشورها و مرزها، دسترسی به اطلاعات و مکان‌های حساس و محرمانه، تأیید هویت در تراکنش‌های الکترونیکی و بانکی، شناسایی در سیستم‌های حضور و غیاب الکترونیکی و نظارت تصویری اشاره کرد. در این موارد، داده‌های زیستی افراد در هنگام ثبت نام اولیه ضبط شده و هر بار با آن مطابقت داده می‌شود تا هویت شخص تأیید شود.

تکنولوژی‌های رایج عکس بیومتریک، همچون دوربین‌ها و اسکنرهای اثر انگشت، دوربین‌های تشخیص چهره، اسکن شبکیه و عنبیه چشم و سامانه‌های تشخیص صدا، به طور گسترده‌ای برای مصارف فوق مورد استفاده قرار می‌گیرند. کارایی و دقت بالای این سیستم‌ها در تشخیص الگوهای زیستی انسان، باعث شده تا جایگزین مناسبی برای روش‌های سنتی شناسایی هویت باشند. همچنین استفاده از احراز هویت چندگانه بیومتریک، ضریب امنیت سیستم‌ها را به طور چشمگیری افزایش می‌دهد. عکس‌های بیومتریک به دلیل مزایای فراوان، در آینده جایگزین اصلی رمزهای عبور، کارت‌های شناسایی و کلیدهای فیزیکی خواهند شد و کاربردهای روزافزونی در زندگی بشر پیدا می‌کنند.

کاربرد عکس بیومتریک در سیستم‌های حضور و غیاب

یکی از متداول‌ترین کاربردهای عکس‌های بیومتریک، به کارگیری آن‌ها در سیستم‌های الکترونیکی ثبت حضور و غیاب محیط‌های کاری و آموزشی است. استفاده از اثر انگشت، تشخیص چهره یا شبکیه چشم به عنوان روش‌های عکس‌بیومتریک، امکان ثبت دقیق زمان ورود و خروج افراد را بدون نیاز به همراه داشتن کارت‌های شناسایی فراهم می‌کند. در واقع فرد با ویژگی‌های زیستی خود به عنوان یک کلید هوشمند شناخته شده و ترددهای او ثبت می‌شود.

مزیت اصلی این سیستم‌ها، دقت بالا در شناسایی افراد و عدم امکان جعل یا انتقال هویت به دیگران است. همچنین روش‌های عکس‌بیومتریک سریع، آسان، بهداشتی و قابل اطمینان هستند. از سوی دیگر، حذف نیاز به ورود رمزهای عبور یا ارائه کارت‌های شناسایی، سرعت عبور و مرور را افزایش می‌دهد. امکان رصد زمان دقیق حضور افراد با ثبت تمام جزئیات ورود و خروج، از دیگر مزایای کاربرد عکس‌بیومتریک در این سیستم‌هاست. در مجموع استفاده از این فناوری، کنترل حضور و غیاب را به طور کامل اتوماسیون و با دقت بالا امکان‌پذیر می‌کند.

کاربرد عکس بیومتریک در مرزها و گذرگاه‌ها

یکی از مهم‌ترین کاربردهای عکس‌بیومتریک، نصب آن در گذرگاه‌های مرزی، فرودگاه‌ها، بنادر و معابر ورود و خروج از کشورهاست. استفاده از دوربین‌ها و دستگاه‌های اسکن اثر انگشت، تشخیص چهره و شبکیه چشم در این مکان‌ها، به منظور تأیید هویت اتباع خارجی در هنگام ورود و خروج، رواج یافته است. از همین رو اگر شما به فکر مهاجرت هستید، به احتمال زیاد باید عکس بیومتریک هم داشته باشید.

سیستم‌های مذکور توانایی بالایی در تطبیق الگوهای زیست‌سنجی اشخاص با پایگاه داده‌ای مسافرین دارند؛ بنابراین هویت افراد با سرعت و دقت بسیار بالایی قابل تشخیص است. همچنین با یکپارچه سازی سیستم‌ بیومتریک با پایگاه داده‌ای افراد ممنوع‌الخروج، می‌توان از خروج غیرمجاز مجرمین یا متهمین از مرزها جلوگیری کرد. در مجموع کاربرد گسترده عکس‌بیومتریک، ضمن تسریع عبور و مرور مسافرین از مرزها، سطح امنیت را نیز به طور قابل توجهی ارتقا می‌دهد.

عکس بیومتریک در پرونده‌های پزشکی

امروزه استفاده از زیست‌اطلاعات افراد به منظور شناسایی و دسترسی به پرونده‌های الکترونیک سلامت و بهداشتی آن‌ها کاربرد فراوانی پیدا کرده است. بیماران در مراکز درمانی با استفاده از اثر انگشت یا تشخیص چهره می‌توانند به طور خودکار و سریع به پرونده پزشکی الکترونیکی خود دسترسی پیدا کنند و از آخرین وضعیت بالینی خود مطلع شوند.

علاوه بر این، سیستم‌های عکس بیومتریک مانع از دسترسی افراد متفرقه به اطلاعات حساس پزشکی بیماران می‌شوند و حریم خصوصی آن‌ها را تضمین می‌کنند. همچنین با تطبیق الگوهای زیستی بیماران و اثر انگشت پزشکان و پرستاران، تنها افراد مجاز می‌توانند به پرونده‌ها دسترسی پیدا کنند. در مجموع استفاده از زیست‌اطلاعات افراد، امنیت، سهولت دسترسی و سرعت بازیابی پرونده‌های پزشکی را افزایش می‌دهد و کمک شایانی به بهبود خدمات درمانی می‌کند.

عکس بیومتریک در تلفن‌های همراه هوشمند

امروزه بسیاری از گوشی‌های هوشمند از سخت‌افزار و نرم‌افزارهای لازم برای عکس‌بیومتریک بهره می‌برند. سنسور اثر انگشت، دوربین‌های پیشرفته تشخیص چهره و حتی سنسور ضربان قلب، از جمله این موارد هستند. کاربرد اصلی این فناوری‌ها در گوشی‌های همراه، قفل‌گشایی صفحه، تأیید هویت، دسترسی به برنامه‌ها و اطلاعات حساس و همچنین احراز هویت و انجام تراکنش‌های بانکی است.

عکس‌های بیومتریک به کار رفته در گوشی‌های هوشمند، ضریب امنیت بالایی داشته و در مقایسه با رمز عبور و الگوهای ترسیمی، بسیار قابل اطمینان‌تر هستند. در واقع کاربر برای دسترسی به منابع حساس تلفن همراه خود نیازی به به خاطر سپردن گذرواژه‌های پیچیده ندارد و ویژگی‌های زیستی او نقش کلید مجازی را ایفا می‌کنند. انتظار می‌رود با پیشرفت فناوری، کاربرد عکس بیومتریک در گوشی‌های هوشمند فراگیرتر شده و جایگزین روش‌های سنتی احراز هویت شود.

کاربرد عکس بیومتریک در پلیس و سیستم قضایی

عکس‌های بیومتریک نقش مهمی در افزایش کارایی و دقت سیستم‌های پلیس و قضایی دارند. استفاده از تکنولوژی تشخیص چهره زنده (LFR) توسط نیروهای اجرایی قانون در مکان‌های عمومی، به‌ویژه در مواردی که نیاز به شناسایی سریع افراد مظنون یا جلوگیری از جرم است، می‌تواند بسیار مؤثر باشد. با این حال، استفاده از این تکنولوژی‌ها باید با رعایت حقوق فردی و حفاظت از داده‌های شخصی همراه باشد. در این راستا، قوانین حفاظت از داده‌ها مانند مقررات عمومی حفاظت از داده‌ها (GDPR) و دستورالعمل‌های مربوط به حفاظت از داده‌های شخصی توسط مقامات صالح برای مقاصد پیشگیری، تحقیق، شناسایی یا پیگرد جرایم جنایی، باید به دقت رعایت شوند.

در سیستم قضایی، استفاده از عکس‌های بیومتریک می‌تواند به تسریع روند شناسایی و احراز هویت شاهدان، مظنونین و قربانیان کمک کند. این امر به‌ویژه در مواردی که پرونده‌های قضایی حجم زیادی از اطلاعات و شواهد را شامل می‌شوند، اهمیت دارد. با این حال، باید توجه داشت که استفاده از این تکنولوژی‌ها نباید به نقض حقوق بشر و آزادی‌های اساسی منجر شود.

مزایای عکس بیومتریک نسبت به روش‌های سنتی شناسایی

عکس بیومتریک مزایای قابل توجهی نسبت به روش‌های سنتی شناسایی دارد. این مزایا شامل امنیت بالاتر، سهولت استفاده، و تجربه کاربری بهتر می‌شود. ویژگی‌های بیومتریک، مانند اثر انگشت، تشخیص چهره، صدا، عنبیه و حتی الگوی رگ‌ها، منحصر به فرد هستند و جعل آن‌ها دشوار است، بنابراین امنیت بیشتری نسبت به روش‌های سنتی مانند رمزهای عبور فراهم می‌کنند. همچنین کاربران می‌توانند به راحتی و سریع با استفاده از ویژگی‌های بیومتریک خود احراز هویت کنند که نیاز به به خاطر سپردن رمزهای پیچیده را از بین می‌برد.

علاوه بر این، عکس‌های بیومتریک می‌توانند تجربه کاربری را بهبود بخشند و به افزایش رضایت و حفظ کاربران کمک کنند. با این حال، هنگام پیاده‌سازی احراز هویت بیومتریک، باید به مسائلی مانند امنیت داده‌ها و حریم خصوصی، هزینه و پیچیدگی اجرا، و وابستگی به دستگاه‌های سازگار توجه داشت. این موارد نشان‌دهنده اهمیت داشتن سیاست‌ها و اقدامات امنیتی مناسب برای حفاظت از اطلاعات بیومتریک است.

معایب عکس بیومتریک که باید بدانید

عکس بیومتریک با وجود مزایای فراوان، دارای چالش‌ها و معایبی نیز است که نباید نادیده گرفته شوند. یکی از اصلی‌ترین معایب، مسائل مربوط به حریم خصوصی است. اطلاعات بیومتریک شخصی و قابل شناسایی هستند و جمع‌آوری، ذخیره‌سازی و استفاده از آن‌ها می‌تواند به نقض حقوق فردی منجر شود. علاوه بر این، در صورتی که این داده‌ها به دست افراد نادرست بیفتند، می‌توانند برای اهداف مخرب مانند سرقت هویت یا حملات سایبری استفاده شوند. همچنین، برخی از سیستم‌های بیومتریک ممکن است دارای نقص‌هایی مانند اشتباه گرفتن عکس یک فرد با فرد دیگر باشند که منجر به خطاهای شناسایی شود.

دیگر معایب عکس‌های بیومتریک شامل محدودیت‌های فنی و هزینه‌های بالای پیاده‌سازی است. برخی از سیستم‌ها ممکن است با مشکلاتی مانند ورودی‌های نویزی، پوشش جمعیتی ناکافی، و عملکرد سیستم (نرخ خطا، سرعت، هزینه) مواجه شوند. همچنین برخی از افراد ممکن است از به اشتراک گذاشتن اطلاعات شخصی خود احساس راحتی نکنند که این می‌تواند به مشکلات دقت و شکست‌های سیستم منجر شود. بنابراین، در حالی که عکس‌های بیومتریک می‌توانند ابزارهای قدرتمندی برای احراز هویت باشند، باید با دقت و توجه به مسائل امنیتی و حریم خصوصی به کار گرفته شوند.

روش‌های ضد جعل عکس بیومتریک

از آنجایی که عکس‌های بیومتریک برای احراز هویت و دسترسی به اطلاعات حساس و محرمانه به کار می‌روند، نیاز است تا از امنیت بالایی برخوردار باشند. یکی از راه‌های افزایش امنیت، استفاده از الگوریتم‌های پیچیده و غیرقابل شکستن برای ذخیره‌سازی و مقایسه داده‌های زیستی است به نحوی که حتی در صورت دزدیده شدن نیز قابلیت استفاده مجدد نداشته باشند. همچنین استفاده از چند نشانه زیستی به طور همزمان برای احراز هویت، موجب افزایش چشمگیر امنیت سیستم می‌شود.

راه دیگر مقابله با جعل عکس‌بیومتریک، به‌کارگیری سخت‌افزار امن مانند تراشه‌های ایمن است که در برابر حملات فیزیکی و منطقی مصونیت دارند. همچنین اجرای آزمون‌های زندگی برای تشخیص انسان زنده از تقلب، نیز می‌تواند مکمل مناسبی برای سیستم‌های عکس‌بیومتریک باشد. در مجموع با به‌کارگیری هوشمند این روش‌ها می‌توان به سیستمی با امنیت بسیار بالا دست یافت که در برابر حملات و تلاش‌های جعل آسیب‌ناپذیر باشد.

استانداردها و قوانین حاکم بر عکس بیومتریک

عکس بیومتریک که به عنوان یکی از مدارک ضروری برای دریافت گذرنامه، ویزا، کارت اقامت و شهروندی شناخته می‌شود، باید مطابق با استانداردها و شرایط خاصی تهیه شود. این نوع عکس‌ها باید به‌صورت پرتره گرفته شوند و نگاه فرد مستقیماً به دوربین باشد. رنگ عکس باید طبیعی و واقعی باشد و تاریخ گرفتن عکس نباید بیشتر از ۶ ماه قبل از تحویل مدارک به سفارت باشد. سایز  تصویر بیومتریک باید ۳٫۵ سانتی‌متر در عرض و ۴٫۵ سانتی‌متر در طول باشد و تصویر فرد باید کاملاً در وسط کادر قرار گیرد. سر شخص باید ۷۰ الی ۸۰ درصد عکس را به خود اختصاص دهد و لباس فرد نباید به رنگ سفید یا خیلی روشن باشد.

استانداردهای تصویر بیومتریک شامل جزئیات دقیقی است که باید رعایت شوند تا عکس مورد قبول سفارت‌ها و سازمان‌های مهاجرت قرار بگیرد. برای مثال، خانم‌ها نباید در عکس آرایش غلیظ داشته باشند و استفاده از لنزهای رنگی مجاز نیست. اگر فرد با حجاب عکس می‌گیرد، باید گردی صورت به‌طور کامل مشخص باشد. رزولوشن عکس باید حداقل ۳۰۰ و حداکثر ۶۰۰ dpi باشد و عکس باید بدون هر گونه خراشیدگی، کثیفی، مهر و استامپ باشد. این دستورالعمل‌ها به منظور تضمین امنیت و احراز هویت دقیق در فرآیندهای مربوط به مهاجرت و سفر بین‌المللی طراحی شده‌اند.

مقایسه عکس بیومتریک و سایر روش‌ها

عکس بیومتریک به عنوان یکی از روش‌های احراز هویت است که از ویژگی‌های فیزیولوژیکی فرد، مانند چهره، برای شناسایی استفاده می‌کند. این روش در مقایسه با سایر روش‌های سنتی مانند استفاده از کلمات عبور یا کارت‌های شناسایی، دارای مزایای قابل توجهی است. بیومتریک بر اساس اصلی عمل می‌کند که هر فرد دارای ویژگی‌های منحصر به فردی است که می‌تواند برای شناسایی دقیق و امن افراد مورد استفاده قرار گیرد. این ویژگی‌ها شامل اثر انگشت، الگوی شبکیه چشم، صدا، و خطوط کف دست هستند که در طول زمان ثابت باقی می‌مانند و می‌توانند برای احراز هویت استفاده شوند. تصویر بیومتریک به دلیل دقت بالا و سختی جعل، امنیت بیشتری را نسبت به روش‌های سنتی فراهم می‌آورد.

در مقابل، روش‌های سنتی مانند کلمات عبور یا کارت‌های شناسایی می‌توانند به راحتی گم شوند، فراموش شوند یا به سرقت بروند. همچنین، این روش‌ها ممکن است در برابر حملات سایبری آسیب‌پذیر باشند و امنیت کمتری را ارائه دهند. بیومتریک با استفاده از فناوری‌های پیشرفته مانند اسکنرهای اثر انگشت، تشخیص چهره، و اسکنرهای چشم، امکان احراز هویت سریع و بدون تماس را فراهم می‌کند. این روش‌ها به دلیل کاربرد آسان و سرعت بالا در احراز هویت، به طور فزاینده‌ای در دستگاه‌های موبایل، سیستم‌های امنیتی، و در فرآیندهای مرتبط با مهاجرت و سفر بین‌المللی مورد استفاده قرار می‌گیرند. با این حال، بیومتریک نیز ممکن است با چالش‌هایی مانند مسائل حریم خصوصی و امکان خطا در شناسایی مواجه باشد.

سوالات متداول

سخن پایانی

عکس‌های بیومتریک ابزار بسیار مفیدی برای تأیید هویت و مشخصه‌یابی افراد با اعتبار بالا هستند. اما این عکس‌ها حاوی داده‌های حساسی برای افراد محسوب می‌شوند. لذا رعایت استانداردهای لازم برای حراست از حریم خصوصی شهروندان و جلوگیری از سوءاستفاده‌های احتمالی، بسیار حائز اهمیت است. در صورتی که شما قصد مهاجرت دارید، معمولا به عکس‌های بیومتریک نیاز خواهید داشت.  برای اینکه بتوانید راحت‌تر شرایط و مدارک لازم برای مهاجرت را فراهم کنید، بهتر است که این فرایند را به موسسه مهاجرتی صباویزا بسپارید. کارشناسان ما به شما کمک می‌کنند که در سریع‌ترین زمان ممکن این فرایند را پیش ببرید.